De kiezer wil verandering

(05-03-2018)

Voorlopige kaart: blauw centrumrechts, rood centrumlinks, geel Vijfsterren

Op 4 maart zijn de kiezers niet massaal weggebleven. Onheilsprofeten hadden voorspeld dat de opkomst van 75% bij de vorige parlementsverkiezingen van 2013 nooit gehaald zou worden. Sommigen vreesden zelfs dat de altijd zo trouwe Italiaanse kiezers niet boven de 65% uit zouden komen. Niets van dat alles. 72,9% is gaan stemmen. Iets minder dan de vorige keer, maar het verschil is marginaal. En de boodschap die ze via de stembussen bij de politiek deponeerden liegt er niet om: alles moet anders.

Volgens Luigi Di Maio, de van geluk glimmende leider van de Vijfsterrenbeweging, is dit een historisch moment. Naar zijn zeggen is nu de Derde Republiek begonnen. De Eerste Republiek was die van na de Tweede Wereldoorlog. Van oude vertrouwde partijen als de christendemocraten (DC), socialisten (PSI), sociaaldemocraten, republikeinen, communisten en ga zo maar door. De Tweede begon na het grote smeergeldschandaal Operatie Schone Handen met nieuwkomer Berlusconi, de Lega toen nog Nord, de tot PD omgevormde communisten en de democratisch geworden postfascisten. De Derde, zo is Luigi's overtuiging, wordt de Republiek van de Burgers.

Die burgers keken vandaag wat verdwaasd om zich heen. De klap aan de traditionele partijen is uitgedeeld en aangekomen. Berlusconi's al meer dan twintig jaar onveranderde beloftes werken niet meer. Renzi's dynamische persoonlijkheid verovert niet meer. Onder zijn premierschap en dat van partijgenoot Paolo Gentiloni heeft de PD de dagelijkse realiteit van de Italianen de afgelopen jaren niet wezenlijk veranderd. Tenminste, zo zien veel mensen het.

De Europese economie gaat weer veel beter na de jaren van crisis. In Nederland kan de groei niet op. Maar in Italië merken weinig mensen iets van een wezenlijke verbetering. Al jarenlang gaat hun situatie er niet of nauwelijks op vooruit. Hun lonen stijgen niet. Hun koopkracht is sinds de euro gedaald. Bedrijven sluiten of worden verplaatst naar andere landen. Hun kinderen vluchten naar het buitenland in de hoop daar wel een leven en een carrière op te kunnen bouwen. Jonge Italianen slagen er niet in om voldoende te verdienen of een fatsoenlijk contract te bemachtigen. Of om überhaupt maar een baan te vinden. In de directe leefomgeving van veel Italianen neemt de aanwezigheid van immigranten toe. Veel mensen hebben het idee dat Europa Italië heeft laten opdraaien voor een jarenlange stroom bootvluchtelingen. Hoewel de perceptie over de aantallen van deze "invasie" totaal niet klopt, hebben ze niet helemaal ongelijk als ze zich in de steek gelaten voelen. De "gewone partijen" hebben er volgens velen veel te weinig aan gedaan. 

Veel Italianen die ik heb gesproken ervaren hun problemen als ondragelijk en onredelijk. Redelijke oplossingen tellen voor hen niet meer. Ze luisteren naar de fantasievolle programma's van de Vijfsterren en de Lega. Waarschuwingen over de onmogelijkheid om tegelijk de overheidsuitgaven te verhogen en de belastingen te verlagen komen niet aan. Het zuiden heeft en bloc voor de Vijfsterren gekozen. Weg met Forza Italia van Berlusconi. Loze beloftes. Ouwe hap. De houdbaarheidsdatum versleten.

In het noorden en zelfs in het voormalig zo rode centrum heeft de Lega enorm geoogst. "Eerst de Italianen." Salvini's leus kwam aan en hoe. Frustratie en woede over immigratie en veiligheid, over het uitblijven van wezenlijke, redelijke oplossingen voor alledaagse problemen vertaalden zich in stemmen. Van 4% groeide de nationaal geworden Lega naar een formidabele 18%. En maakten van Matteo Salvini de nieuwe, onbetwiste leider van rechts. Niet centrumrechts. Echt rechts, dat na de teloorgang van de post-fascistische partij van Gianfranco Fini, die zich liet opeten door de immer gulzige Berlusconi, nu eindelijk weer een voorman heeft. Je vraagt je af of hij niet liever die nieuwe positie in de oppositiebankjes wil gaan uitbouwen in plaats van zich in een regering wagen met de Vijfsterren. We zullen het zien.

Want nu moet er een regering komen. Hoe is nog volstrekt onduidelijk. President Mattarella mag straks een informateur aanwijzen. Ik vermoed iemand van de Vijfsterrenbeweging die net als die oude DC met meer dan 30% als een spin in het politieke web zit. Zij bepalen in eerste instantie wat er gebeurt. Zonder hen is een regering niet denkbaar. Voorlopig niet althans.

 

 

Geef een reactie



4 naar boven